Tên huyện được đặt theo tên 2 con sông: sông Krông năng và sông Pa (một trong những con sông lớn ở miền Trung Việt Nam).

Vị trí địa lý

Huyện Krông Pa nằm ở phía đông nam của tỉnh Gia Lai, có diện tích 1.628 km², dân số năm 2019 là 86.115 người. Huyện lỵ là thị trấn Phú Túc, cách thành phố Pleiku 150 km về phía đông nam. Huyện có tọa độ địa lý từ 12°58'B đến 13°33'Đ, từ 108°26'Đ đến 108°49'Đ.

Huyện có địa giới hành chính:

• Phía đông giáp tỉnh Phú Yên
• Phía tây giáp thị xã Ayun Pa
• Phía nam và tây nam giáp tỉnh Đắk Lắk
• Phía bắc giáp huyện Ia Pa.

Ở độ cao trung bình 140 m so với mặt nước biển, là bậc thềm quan trọng, án ngữ trên quốc lộ 25 - một trong những cửa ngõ nối đồng bằng ven biển miền Trung trung bộ (ở phía đông) với cao nguyên Plây Ku (ở phía tây). Quốc lộ 25 hôm nay, vốn là con đường nổi tiếng trong lịch sử với cái tên Đường 7 – Sông Bờ. Trung tâm của huyện là thị trấn Phú Túc, nằm bên bờ nơi hợp thủy của hai con sông, thuộc tả ngạn sông Ba và hữu ngạn sông Mlah thơ mộng. Từ đây, có thể xuôi quốc lộ 25 khoảng 80 km về phía đông để đến thành phố Tuy Hòa (tỉnh Phú Yên) hoặc ngược lên phía tây, vượt đèo Tô Na[1] để đến thị xã Ayun Pa (tỉnh Gia Lai) và tiến sâu vào miền cao nguyên đất đỏ Chư sê - Mỹ Thạch - Plây Ku.

Địa hình - khí hậu

Theo kết quả nghiên cứu địa chất, địa bàn huyện Krông Pa ngày nay thuộc vùng trũng Cheo Reo - Phú Túc, có cấu tạo địa chất khá phức tạp, bao gồm 2 nhóm đất chính là bồi tích phù sa và trầm tích hỗn hợp, là kiểu địa hình đồng bằng tích tụ - bóc mòn, với các dạng địa hình bậc thềm và bãi bồi chiếm diện tích chủ yếu, nhưng quá trình tích tụ ở đây hạn chế hơn so với khu vực Cheo Reo. Do còn thuộc địa hình thung lũng giữa núi, nên trong vùng còn có dạng địa hình đồi núi sót chiếm diện tích nhỏ[1], xen lẫn vùng đất bằng. Thung lũng phân bố dọc theo các sông suối, khá bằng phẳng, ít bị chia cắt, được bao phủ bởi lớp phù sa cũ và mới.

Ngoài địa hình trũng, rìa phía đông nam có hai dãy núi cao là Chu Dju cao 1.230 m, Chu Dlé Ya cao 1.215 m. Địa hình có dạng đồi hoặc núi thấp nhưng lượn sóng mạnh và chia cắt sâu.

Khí hậu mang tính chất nhiệt đới hơi khô. Do có địa hình núi án ngữ, che chắn hướng gió từ đông và tây nam, nên đặc điểm khí hậu của huyện Krông Pa có phần khác với các vùng khác ở Gia Lai và Tây nguyên. có hai mùa rõ rệt: mùa mưa và mùa khô. Mùa mưa bắt đầu từ tháng 5 đến tháng 10. Mùa khô chủ yếu từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Trong mùa khô, thường có 4 tháng khô hạn. có lượng mưa trung bình 1.200mm/năm, độ ẩm trung bình là 83%. Tháng 9 là tháng có lượng mưa cao nhất. Các tháng cuối mùa khô thường nắng nóng, lượng nước bốc hơi cao, trung bình 96 mm/năm.

Mật độ sông suối của huyện không lớn. Huyện bị chia cắt thành hai vùng bởi dòng sông Ba chảy từ tây bắc xuống đông nam. Đây là hệ thống sông lớn ở phía đông Trường Sơn, nó bắt nguồn từ dãy núi Kông Ka King, tỉnh Kon Tum, chảy qua địa phận các huyện Kbang, An Khê, Kông Chro, IaPa, Ayun Pa và Krông Pa tỉnh Gia Lai, về tỉnh Phú Yên rồi đổ ra biển Đông với hệ thống chi lưu, phụ lưu đa dạng. Các nhánh phụ lưu chính của sông Ba là sông Ayun, hợp lưu với sông Ba tại thị xã Ayun Pa, sông Krông Năng chảy vào sông Ba ở phần phía đông nam thuộc xã Krông Năng, huyện Krông Pa, tỉnh Gia Lai; và sông Hinh tỉnh Phú Yên rồi đổ về phía đông. Phía bắc huyện còn có hệ thống các sông Ea Rsai, Ea Mlah, Ea Kà Lúi. Phía nam huyện, có sông Krông Năng, Ea Uôr (Uar). Hệ thống sông suối tạo ra những vùng soi nà và vùng bãi bồi ven sông có đất đai màu mỡ dọc từ Ơi Nu đến buôn Tờ Khế, Ia Rsai xuống vùng Ma Rôk xã Chư Gu, vùng Phú cần, Chư Ngọc, IaRMok, IaHDreh, Krông Năng; vùng Quang Hiển xã Đất Bằng,... thuận lợi cho việc trồng trọt, phát triển sản xuất nông nghiệp.

Sông ngòi và Thác ghềnh, Suối nhỏ

Mật độ sông suối của huyện Krông Pa không lớn. Huyện bị chia cắt thành hai vùng phía bắc và nam sông, bởi dòng sông Ba (phần thượng lưu gọi là EaPa, IaPa, phần hạ lưu thuộc tỉnh Phú Yên gọi là sông Đà Rằng). Đây là hệ thống sông lớn ở phía đông Trường Sơn, đồng thời cũng là sông lớn nhất vùng ven biển trung Trung bộ; chảy theo hướng Bắc - Nam và chuyển sang hướng Tây bắc - Đông nam khi qua huyện Krông Pa, rồi đi vào địa phận tỉnh Phú Yên theo hướng Tây - Đông; với lưu vực 13,900 km²; lưu lượng 18,264m3/s, có chiểu dài 388 km, bắt nguồn từ núi Ngọc Rô, vùng Kông Ka King, tỉnh Kon Tum, chảy qua địa phận các huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum; huyện Kbang, Đăk Pơ, An Khê, Kông Chro, Ia Pa, Ayun Pa và Krông Pa tỉnh Gia Lai, về tỉnh Phú Yên rồi đổ ra biển Đông với hệ thống chi lưu, phụ lưu đa dạng. Các nhánh chính của sông Ba là Ayun, hợp lưu với sông Ba tại thị xã Ayun Pa, phụ lưu sông Krông H'Năng chảy vào sông Ba ở xã Krông Năng, phần phía đông nam huyện Krông Pa và phụ lưu sông Hinh tỉnh Phú Yên rồi đổ về phía đông ra biển đông qua cửa sông Đà Diễn tỉnh Phú Yên. Phía bắc huyện còn có hệ thống các sông Ia Rsai, Ia Mlah, Ia Kà Lúi. Về phía nam có Krông Năng, Ia Uôr (Uar). Hệ thống sông suối như suối EaDjip, EaUt, EaUr, EaTral ở phía tây, tây nam của huyện, suối EaSai, EaKia ở phía bắc, tây bắc huyện, suối EaPua phía đông bắc, tạo ra những vùng soi nà và vùng bãi bồi ven sông suối, có đất đai màu mỡ dọc từ Ơi Nu đến Uar, ChưDrang, EahDreh, Krong Năng phía tây nam, cho đến buôn Tờ Khế, Ia Rsai xuống vùng Ma Rôk xã Chư Gu, vùng IaMlah, vùng Quang Hiển xã Đất Bằng... thuận lợi cho việc trồng trọt, chăn nuôi phát triển nông nghiệp.

Thác thuộc Suối Ea Ur nhánh Ea Ut với lưu vực gần 4.000ha, xuất phát từ các đỉnh núi Chư Dou, Chư Tion, Chư MuaYe thuộc địa phận xã Ia RMok và một phần ChưDrang; thác thuộc địa phận xã Ia RMok. Trước tạm gọi Thác Cao hùng, thác 3 tầng cao trên dưới 100 mét.